Οταν οι... εξετάσεις μας βλάπτουν σοβαρά
Την πιθανότητα καρκινογένεσης, εξαιτίας της ακτινοβολίας που προσλαμβάνουμε από τις ακτινογραφίες, τις στεφανιογραφίες, τα σπινθηρογραφήματα και τις αξονικές τομογραφίες, μπορούν πλέον να προβλέψουν οι επιστήμονες.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, Γιάννη Δαμηλάκη, αναπληρωτή καθηγητή Ιατρικής Φυσικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, χρησιμοποιώντας προηγμένα δοσιμετρικά μοντέλα, εξειδικευμένο λογισμικό προσομοίωσης της διαδικασίας και απεικονιστικά δεδομένα του ασθενούς, οι ειδικοί μπορούν να μετρήσουν εξατομικευμένα τη δόση της ακτινοβολίας που έχει απορροφήσει κάθε όργανο και ιστός που έχει εκτεθεί και, στη συνέχεια, να υπολογίσουν τον κίνδυνο καρκινογένεσης.
Η έρευνα απέδειξε ότι η δόση ακτινοβολίας και ο κίνδυνος καρκινογένεσης σχετίζονται άμεσα με την τεχνολογία του απεικονιστικού μηχανήματος και τη διαθεσιμότητα τεχνικών μείωσης της δόσης. Για παράδειγμα, κίνδυνο καρκινογένεσης από την ακτινοβολία κατά τη διάρκεια εξέτασης στεφανιογραφίας, που πραγματοποιείται με υπολογιστικό τομογράφο 256 τομών, διατρέχει περίπου ένας στους 4.000 ασθενείς που υποβάλλονται στη διαδικασία. Αν, όμως, χρησιμοποιηθεί μηχάνημα προηγούμενης γενιάς, τότε ο κίνδυνος αυξάνει.
Η δόση από αυτές τις εξετάσεις είναι μεγαλύτερη στους πνεύμονες και στο μαστό. Γι' αυτό και οι γυναίκες, όταν υποβάλλονται σε στεφανιογραφία με μηχανήματα παλιότερης τεχνολογίας, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καρκινογένεσης από τους άνδρες, λόγω της έκθεσης των μαστών τους σε πρωτογενή ακτινοβολία.
Σε παιδιά
Ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα και για τον κίνδυνο καρκινογένεσης που διατρέχουν τα παιδιά που υποβάλλονται σε πολλαπλές εξετάσεις οστικής πυκνότητας: ο μυελός των οστών τους εκτίθεται περισσότερο στην ακτινοβολία κατά την εξέταση της σπονδυλικής στήλης, ενώ κατά την εξέταση του ισχίου εκτίθενται τα γεννητικά όργανα. Ο κίνδυνος καρκινογένεσης είναι υπαρκτός, ακόμα και με μόνο μία εξέταση οστικής πυκνότητας. Περίπου δύο παιδιά ανά 1.000.000 μπορεί να νοσήσουν -ίσως λιγότερα ανάλογα με την τεχνολογία του μηχανήματος και την ηλικία του παιδιού. Εύλογα, πάντως, οι πιθανότητες καρκινογένεσης αυξάνουν, όταν οι εξετάσεις επαναλαμβάνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Εξίσου προβληματίζουν και τα αποτελέσματα της έρευνας για τις εγκύους. Σύμφωνα με τον επικεφαλής, Γιάννη Δαμηλάκη, κατά την έκθεση εγκύων γυναικών σε ακτινοβολία ελλοχεύει ο κίνδυνος να προσβληθεί το παιδί που θα γεννηθεί από καρκίνο σε κάποια περίοδο της ζωής του. Ομως ο κίνδυνος αυτός είναι εξαιρετικά μικρός για τις περισσότερες από τις συνήθεις ακτινοδιαγνωστικές εξετάσεις και δεν δικαιολογεί τη διακοπή της κύησης. Η διακοπή της συνιστάται μόνο όταν υπάρχει υπέρβαση του ορίου δόσης για τα έμβρυα, που είναι τα 100 mGy.
Εκρηκτική αύξηση
Στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια αυξάνεται η χρήση απεικονιστικών εξετάσεων που βασίζονται σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες, για τη διερεύνηση συγκεκριμένων παθήσεων των εγκύων, κάτι που ελάχιστα εφαρμόζεται στη χώρα μας, λόγω της έλλειψης σωστής πληροφόρησης των κλινικών γιατρών. Αν και η ιοντίζουσα ακτινοβολία από τις εξετάσεις στις οποίες υποβαλλόμαστε καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής μας αθροίζεται στον οργανισμό μας, μόλις πρόσφατα υπήρξε η πρόταση να γίνεται καταγραφή και παρακολούθηση της συνολικής ποσότητας της ακτινοβολίας από ιατρικές εξετάσεις, σε μία έξυπνη κάρτα, κάτι όμως που ακόμα βρίσκεται υπό συζήτηση (για περισσότερες πληροφορίες, http://rpop.iaea.org/RPOP/ RPoP/Content/News/smart-card-project.htm).
Η μείωση του κινδύνου καρκινογένεσης από τις ιοντίζουσες απεικονιστικές εξετάσεις σε σχέση με τις κλασικές είναι σημαντική. Αυτονόητο όμως είναι ότι γενικώς ο κίνδυνος καρκινογένεσης μπορεί να περιοριστεί, όταν οι εξετάσεις αυτές πραγματοποιούνται μόνο στην περίπτωση που είναι πλήρως αιτιολογημένες και όταν λαμβάνονται αυστηρά μέτρα ακτινοπροστασίας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις που αναφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία, οι περιττές εξετάσεις απεικόνισης που γίνονται στις ΗΠΑ κοστίζουν 16 δισ. δολάρια το χρόνο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου